I gode dagar, i vonde dagar

Våre bilde av kjærleiken er av den kjærleiken som kjem før kjærleik, av alt det som kanskje kan bli kjærleik. Våre historier om kjærleik handlar om forelskinga, tiltrekninga, ekstasen. Og kjærleiken er ikkje bare prematur, han hører også eksklusivt til dei utan rynker, dei som ikkje har høgt hårfeste eller valkar, dei som har alt framfor seg, dei som har lita eller inga erfaring i kjærleik.

Eg trur denne framstillinga passar perfekt i 2017. Ho krinsar om den første fasen, då vi kan velje, då alt er nytt, då alle dører står opne. Kjærleiken er framstilt som ein evig roseseremoni, ei speeddating som aldri vil ta slutt. Kjærleik i slik form er fridom, rett til å velje, realisering av eigne behov og drømmar. Kort sagt: kjærleiken er individuell, kjærleiken er forbruksvare.

Men den andre kjærleiken finst også i verda, den kjærleiken som er eit arbeid, som er erfart og gjennomlevd, den kjærleiken som har krevd noko, som nokon har stått i og kjempa for og kanskje vore på kanten til å gi opp, men som likevel har overlevd. Den kjærleiken som held fram, mot så mange odds. Den kjærleiken som knapt nokon ser, bare dei to som opplever han og lever midt inne i han.

Bilde av slik kjærleik er sjeldne og mangelfulle. Den form for kjærleik kan nok hamne i ein magasinartikkel eller som kuriositet til slutt i ei nyheitssending. Elles lever han i samlivsspaltene og i artiklar som problematiserer det å leve saman over tid. Han er ei hovudpine eller noko som må granskast av ekspertar, ikkje løftast eller hyllast eller visast fram i nyansert form.

Jo, Leonard Cohen og Nick Cave har lagd songar om slik kjærleik. Det finst fine filmar, sjå til dømes Mike Leigh eller Yasujirô Ozu eller Michael Haneke. Ein kan finne dikt om livslang kjærleik, men helst vil vi at gamlingar skal vere evig unge, at dei skal gå inn på scena i form av unge folk sminka som gamlingar som gaular I love rock’n’roll. Saka er at vi er forelska i forelskinga, sanninga er at vi mista hovudet i begeistringa over begjæret. Love Is The Drug.

Kanskje var det derfor eg blei så rørt då eg første gong oppdaga fotografia til Paddy Summerfield. I mange år dokumenterte han sine eigne foreldre, i hagen heime i Oxford. Det er eit djupt personlig prosjekt som handlar om minne og omsorg og tida som renn ut av oss. Foreldreparet er likevel fanga på slikt vis at ansikta ofte er vendt vekk frå kamera. Dei er ikkje bare Summerfields, dei er to universelle figurar.

Eg såg mine foreldre i dei bilda. Eg såg bestemor og bestefar. Eg såg tanter og onklar. Eg såg naboane heime i Odda, eg såg naboane her eg bur i Bergen, eg såg kona mi og meg sjølv. Eg såg alle dei som sit ute i hagen, som kanskje ikkje seier så mykje, og som snakkar lågt når dei snakkar saman, fordi dei ikkje treng så mange ord, og dei må ikkje nødvendigvis understreke sine poeng lenger. Dei veit kva dei snakkar om.

Og eg såg Albert og Anna. Eg såg dei to sitje heime i hagen, såg dei halde hender, såg dei danse. Eg tok til å lytte til kva dei sa, og tok til å høre på kva dei ikkje sa. Eg tok til å dikte om to som har levd mesteparten av livet i lag, og som no veit at den verdefulle tida saman går mot slutten. Begge ser det, men dei klynger seg til det som har vore og det som er akkurat her, akkurat no. Sjølv om det også er i ferd med å gleppe.

Slik er dette paret som så mange andre par, skjøre, forgjengelige, men også med styrke fordi dei veit at dei har elska kvarandre så lenge. Dei er blitt elska i dette livet, dei er blitt sett og heldt. Eg ville skrive om heilt vanlig kjærleik, om levd liv og om kva som finst på innsida av eit samliv. Eg ville skrive om to har forsøkt å få til dette heilt umulige: Å oppleve verda og seg sjølv gjennom den andre.

Albert og Annas livsdrama spelar seg ut i deira eigen hage, på dei få kvadratmetrane som rammer inn deira historie. Det er ein scenografi som rommer både sorg og smerte, minne og gløymsel, helse og sjukdom, desperasjon og glede. Hagearbeid er å kultivere ein liten del av verda, å gjøre nokre få kvadratmeter til sitt, å bry seg om det som finst rundt ein og forsøke å gjøre det vakkert og unikt.

Hagen er ei tidlaus scene, ein stad der årstidene vekslar og den vesle historia kan falde seg ut, så uviktig for verda omkring, så viktig for dei to som sit der inne.
Albert og Anna veit at hagearbeid er det arbeidet som aldri blir avslutta. Om ein trimmar hekken ein forsommardag, veks hekken opp igjen i løpet av hausten. Om ein røskar vekk ugraset, om ein drep nokre brunsniglar, kjem det stadig nytt ugras og fleire sniglar. Slik liknar hagearbeidet kjærleiken, han kan aldri bli fullført eller fullbyrda.